Tablets worden steeds vaker gebruikt in een professionele context. Hoe gebruiken we deze tool zo ergonomisch mogelijk? We spreken er over met onze preventieadviseur-ergonoom, Leen Claes.
De tablet biedt voor velen een aantal belangrijke voordelen ten opzichte van de laptop of desktop computer. Mobiliteit en gebruiksgemak zijn de grootste troeven van een tablet. Maar is een tablet in ergonomisch opzicht wel koosjer?
Op ergonomisch vlak is een tablet een achteruitgang ten opzichte van de laptop- en de desktopcomputer.
De ‘traditionele’ beeldschermwerkpost kan je ergonomisch ‘finetunen’: je zorgt dat er voldoende afstand is met het scherm, dat het hoofd rechtop gehouden kan worden, dat het scherm op de juiste hoogte staat ten opzichte van de ogen, en dat de ledematen en de rug optimaal gepositioneerd en ondersteund kunnen worden. Dit kan je bij de ‘traditionele’ laptop doen door deze te plaatsen op een laptophouder en een apart klavier en muis te voorzien..
Doordat de tablet vooral hoge ogen gooit door zijn mobiliteit (compactheid) en gebruiksgemak (aanraakscherm) wordt deze vooral in situaties gebruikt waar er voor ergonomische beschouwingen weinig aandacht is. Daardoor leidt het tabletgebruik vaak tot ‘hangende’ lichaamsposities. Ook lokt het vaak een sterke nekflexie uit, en een pincetgreep van één hand, hetgeen zeer belastend is voor de spieren.
Op het eerste zicht is de tablet een ergonomische ramp en bovendien een ‘uitlokker’ van ongezonde houdingen.
De tablet kan ons misschien ook enigszins verlossen van het langdurige en overdadige zitten waar velen in hun werk mee te maken hebben?
Voor bepaalde soorten werk, bijvoorbeeld als je een lang rapport moet intikken, is een traditionele en goed ingerichte beeldschermwerkpost beter. In die gevallen is het af te raden een tablet te gebruiken. Voor andere soorten activiteiten, bijvoorbeeld als je een rondgang maakt, snel een presentatie wenst te geven, of voor het lezen en het kort beantwoorden van e-mails op de trein, is het voordelig om de tablet te gebruiken omdat deze compacter en dus lichter is.
Het eerste belangrijke aspect waaraan men moet denken: gebruik de tablet zo weinig mogelijk voor werk waartoe het niet geschikt is.
Dat is gemakkelijk gezegd, hoor ik sommige lezers denken. Een persoon die voor zijn werk voortdurend mobiel moet zijn heeft niet altijd de optie te wisselen van computer.
We kunnen een onderscheid maken tussen de twee vormen van tabletgebruik. Gaat het voornamelijk over het al zittend gebruik, of gaat het om een rechtstaand en/of wandelend gebruik?
Afhankelijk van het gebruik bestaan er hulpmiddelen en aanpassingen die de ergonomische nadelen kunnen verminderen.
Een belangrijk accessoire werd al vernoemd: het losstaande toetsenbord. Bij het zittend gebruiken van de tablet is het altijd raadzamer aan de slag te gaan met een losstaand toetsenbord, deze is ergonomisch interessanter in combinatie met een tablethouder.. Ook een muis zou eventueel kunnen worden bijgeplaatst.
Echter bij het staand of wandelend gebruik van de tablet zorgt het toetsenbord er natuurlijk voor dat het geheel zwaarder en dus meer belastend wordt (van 500 gram naar 1 kg). In dit geval is een extern toetsenbord dus af te raden.
Een ander belangrijk accessoire is het gebruik van een tablethouder. Deze is uiteraard ook enkel van toepassing bij het zittend gebruik. De houder kan ervoor zorgen dat de tablet hoger geplaatst of / en geïnclineerd kan gebruikt worden, waardoor het ‘neerkijken’, kan verminderd worden. Een sterke nekflexie moet vermeden worden!
Een sterke "nekflexie", wat bedoelt u hiermee?
Wie voor een beeldscherm zit moet zijn hoofd zo ontspannen mogelijk rechtop kunnen houden, dit is het minst belastend voor de nek. Bij een tabletgebruik zonder accessoires wordt de nek vaak sterk voorover gebogen, zowel bij een zittend als bij een staande gebruik.
Welke hulpmiddelen zijn er nog, buiten het apart toetsenbord, muis en houder?
Bij een rechtstaand gebruik kan de tablet op de hand of onderarm worden vastgemaakt met een handgreep. Dit is een aanpasbare riem die enerzijds de tablet vasthoudt en anderzijds om de onderarm of hand vastgemaakt wordt. Zo niet bestaat het risico dat men de tablet in een pincetgreep vasthoudt, hetgeen belastend is voor een veelvoud aan spieren in de duim, de hand, de arm en zelfs tot in de nek.
Het is beter de tablet te laten rusten op de onderarm of handpalm, met behulp van een aanpasbare handgreep.
Heeft u nog andere adviezen over het rechtstaand gebruiken van een tablet?
Wissel indien mogelijk het toestel van hand naar hand en houd de tablet niet te lang vast. Ook een halve kilo begint na enige tijd door te wegen.
Varieer ook zoveel mogelijk van houding en positie zonder ergonomische aanbevelingen uit het oog te verliezen.
Zijn er andere oplossingen die het gebruik van een tablet ergonomisch kunnen verbeteren?
Het intikken kan bijvoorbeeld door het gebruik van spraakherkennende technologie worden verminderd.
Het gebruiken van een checklist met beperkte aan- of afvinkopties kan ook het motorisch en musculoskeletaal veeleisende intikken verminderen.
Langdurig gebruik van een tablet moet hoe dan ook vermeden worden.
U zei al dat een tabletscherm in feite te klein is. Kunnen we hier iets aan doen?
Dit kan men ook enigszins compenseren door de helderheid van het scherm zo goed mogelijk aan te passen. Zorg ook voor een goed leesbare tekengrootte.
Waar moet ik op letten indien ik een tablet ga kopen?
Let op het formaat, het gewicht en de kwaliteit van het scherm (helderheid, inkijkhoek, schermresolutie, glanzend of mat). Bij een mat scherm is er minder reflectie van de omgeving, hetgeen visueel rustgevender is. Let ook op de leesbaarheid en de gebruiksvriendelijkheid en welke verschillende functies en extra mogelijkheden het toestel biedt.