Hoe verloopt de terug-naar-werk-coördinatie in België?

Het aantal langdurig zieken in België is zeer hoog. Als werkgever en werknemer lijkt u soms machteloos te staan. Wordt in België niets aan dit probleem gedaan? Antwoord: er zijn in België heel wat actoren zeer actief om zieken terug naar de werkvloer te brengen!

In dit artikel :

• Wie zijn de terug-naar-werk-coördinatoren en wat doen ze?

• Wat doet de adviserend arts?

• Wat is de rol van de arbeidsarts?

• Hoe werken deze personen samen?

In onderstaand schema ziet u de tijdslijn evenals de samenwerking tussen de beschreven actoren sinds het KB van 21 januari 2022. Dit KB heeft de rol van de mutualiteiten vergroot door de invoering van de terug-naar-werk-coördinatoren en nieuwe samenwerkingsverbanden tussen de actoren..

Er zijn twee soorten re-integratietrajecten die elkaar doorkruisen en versterken:

• Ten eerste het socioprofessioneel re-integratietraject, met als belangrijkste actoren de terug-naar-werk-coördinator (TNWC) en de adviserend arts (AA).
• Ten tweede de re-integratietrajecten volgens de codex welzijn op het werk, met als belangrijkste actor de arbeidsarts.

In het schema en op de tijdslijn ziet u dat alle langdurig zieke werknemers reeds in de 10e week van hun afwezigheid door de mutualiteiten een vragenlijst (de "quick scan"-vragenlijst) toegestuurd krijgen om in te schatten of een re-integratietraject en terugkeer naar het werk mogelijk zou zijn.

In de loop van de vierde maand van de afwezigheid schatten de adviserende artsen door middel van deze vragenlijst in wat de restcapaciteiten zijn van de werknemer (= quick scan). 

De langdurig zieke werknemers worden bij deze quick scan op basis van de antwoorden door de adviserend arts ingedeeld in vier categorieën:

• Categorie 4 : een werkhervatting of re-integratie bij de werkgever lijkt mogelijk. .
• Categorie 1 : de werknemer kan tegen het einde van de zesde maand spontaan het werk hervatten.
• Categorie 3 : een werkhervatting bij de werkgever is voorlopig niet aan de orde omdat de prioriteit dient uit te gaan naar de medische diagnose (bv. medische beeldvorming) of de medische behandeling (bv. rugoperatie).
• Categorie 2 : een werkhervatting bij de werkgever lijkt om medische redenen niet tot de mogelijkheden te behoren (onder andere kankerpatiënten). .

De adviserend arts verwijst de langdurig zieke werknemer na medisch onderzoek door naar de terug-naar-werk-coördinator in de volgende gevallen: 

• Categorie 4 : zo snel mogelijk, aangezien een werkhervatting of re-integratie mogelijk is.
• Categorie 1 : indien de zieke nog altijd arbeidsongeschikt is na zes maanden.
• Categorie 3 : indien een werkhervatting toch mogelijk zou blijken na verloop van tijd omdat bijvoorbeeld de diagnose en behandeling reeds voldoende werden gerealiseerd.

Binnen een maand na de doorverwijzing door de adviserend arts, organiseert de terug-naar-werk-coördinator een eerste contactmoment met de zieke.

Tijdens dit eerste contactmoment licht hij zijn rol inzake de begeleiding en opvolging van het terug-naar-werk-traject toe.

De terug-naar-werk-coördinator verwijst de bovenvermelde langdurig zieke werknemer met zijn instemming en met de nodige ondersteuning tijdens het eerste contactmoment door naar de arbeidsarts, met het oog op de aanvraag van een bezoek voorafgaand aan de werkhervatting of de aanvraag van een re-integratietraject volgens de codex welzijn op het werk. Dit alles met het oog op de re-integratie bij de huidige werkgever.

Maar even goed kan de terug-naar-werk-coördinator in overleg met de adviserend arts en de langdurig zieke werknemer een socioprofessioneel re-integratietraject opstarten, bedoeld voor de volledige arbeidsmarkt. Meer bepaald komen volgende langdurig zieke werknemers daarvoor in aanmerking:

• De werknemer beslist om geen bezoek voorafgaand aan de werkhervatting of re-integratietraject volgens de codex welzijn aan te vragen.

• De werknemer beslist om na het bezoek voorafgaand aan de werkhervatting geen re-integratietraject volgens de codex welzijn aan te vragen.

• De werknemer heeft wel een re-integratietraject volgens de codex aangevraagd, maar dit traject is definitief beëindigd omdat de werknemer definitief ongeschikt bleek bij zijn huidige werkgever (beslissing C of D), waarbij geen uitvoering van een eventueel re-integratieplan (weigering werknemer of weigering van werkgever) tot stand is gekomen.

Bij het socioprofessionele re-integratietraject wordt de langdurig zieke persoon door de mutualiteiten en hun partners (VDAB in Vlaanderen, Forem in Wallonië, Actiris in Brussel,…) door middel van opvolggesprekken met de TNW-coördinator begeleid naar een terugkeer op de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld door opleidingen, herscholingen, begeleiding, heroriëntatie, werkplekleren, niet-betaalde arbeid,…

Er wordt dus heel wat gedaan om langdurig zieken terug aan het werk te krijgen. Lukt het niet bij de huidige werkgever, weet dan dat alle zieke werknemers in België reeds vroeg (10 weken) tijdens hun ziekte worden gescreend op eventuele re-integratiemoeilijkheden, en dan proberen de mutualiteiten en hun partners deze zieke werknemers alsnog te begeleiden, te herscholen, … om hen aan het werk te krijgen elders op de arbeidsmarkt.

Weet ook dat het socioprofessionele re-integratietraject te allen tijde kan worden opgeschort wanneer de werkgever (of de werknemer, of zijn behandelend arts met diens toestemming) een re-integratietraject volgens de codex aanvraagt. Op die manier kan dikwijls definitief worden uitgemaakt of de werknemer wel of niet nog terug zal keren bij de huidige werkgever. Dat is heel belangrijke informatie voor zowel de werknemer (die zich psychologisch kan heroriënteren bijvoorbeeld naar een andere werkgever) als de werkgever (die zo weet hoe en met welk team hij verder het werk moet organiseren).

Hoe kan u als werkgever ziekte voorkomen en hoe kan u zieke werknemers zo snel mogelijk terug naar het werk brengen? Waarom is dit belangrijk?

Het is inderdaad heel belangrijk om zieke werknemers zo snel mogelijk terug naar de werkvloer te krijgen. De werknemers beschikken immers over alle knowhow en expertise in uw specifieke business en bedrijfstak! Is uw werknemer afwezig, dan is ook de kennis en expertise in uw bedrijf afwezig!

De zieke werknemers met al hun kennis en expertise zo snel mogelijk terug naar het werk brengen, dat kan u als werkgever alleen als u zorgt voor optimale werkomstandigheden! En eigenlijk is dat het allerbelangrijkste: als u daarvoor zorgt, dan zullen werknemers minder snel ziek worden en zullen ze sneller kunnen terugkeren als ze toch ziek worden.

De eerste tip is dus te zorgen voor optimale werkomstandigheden. Dit is de zogenaamde primaire preventie. Primaire preventie is prioritair, en is de belangrijkste pijler. Zonder primaire preventie verloopt de re-integratie zeer moeilijk of helemaal niet! Zonder de eerste pijler krijg je geen zieke werknemers met al hun expertise en kennis terug naar het werk.

Mathieu Versée,
Directeur wetenschappelijke cel
Preventieadviseur-arbeidsgeneesheer