CO2-meters: een veilige en efficiënte manier om de ventilatie op uw werkplek te regelen!

Ventileren en vaccineren: dat zijn momenteel de preventiemaatregelen die het meest in het oog springen in de strijd tegen het SARS-CoV-2 virus. De ventilatie kunt u in kaart brengen met CO₂ meters.
 

Waarom ventileren ?

Vaccineren is uiteraard de meest efficiënte preventiemaatregel om de overdracht van het virus te doen dalen. Maar naast vaccinatie is ook ventilatie heel belangrijk, en wel om de volgende redenen:

• Laten we solidair zijn om personen die een risico lopen, te beschermen! (Dat zijn personen die door hun ziekte het vaccin niet kunnen krijgen, of die zelfs na vaccinatie nog een ernstige vorm van COVID kunnen ontwikkelen.) Ondanks vaccinatie kunnen we nog steeds besmettelijk zijn. Ventileren helpt het “restrisico” voor besmetting verder te reduceren. Dit restrisico zal er altijd zijn, want geen enkel vaccin kan 100% bescherming bieden tegen alle varianten. 
• Ventileren vereist geen grote aanpassing van ons normale menselijke gedrag. Het maakt het mogelijk om elkaar toch nog te zien zonder de kwaliteit van onze sociale contacten aan te tasten.
• Ventileren helpt ook tegen de overdracht van griep- en verkoudheidsvirussen, tegen zorgwekkende varianten, in het bijzonder in periodes zonder afdoende bescherming door vaccinatie (nogmaals: geen enkel vaccin kan 100% bescherming bieden tegen alle varianten), alsook tegen nieuwe virussen die zouden opduiken in de hopelijk verre toekomst
• Ventileren zorgt ervoor dat de binnenlucht vrij is van vervuilende stoffen bijvoorbeeld hormoonverstoorders en andere.
   

Waarom CO₂-meters ?

CO₂ is de parameter die het best evenredig is met de verontreiniging van de binnenlucht door bijvoorbeeld SARS-CoV-2. Daarom zijn er wettelijke waarden vast gelegd voor de werkplaatsen in de Codex over welzijn op het werk: 900 ppm CO₂ en dit voor 95% van de tijd berekend over maximaal 8 uur (of alternatief: een ventilatiedebiet van 40 m3 per uur per persoon). Daarnaast zijn er uitzonderlijke alternatieve grenswaarden – enkel na eliminatie van alle verontreinigingsbronnen buiten de mens en advies van het CPBW en de preventieadviseur - van 1200 ppm CO₂ of alternatief een ventilatiedebiet van slechts 25 m3 per uur per persoon.

Welke CO₂-meter aankopen ?

• Kies voor een sensor die echt CO₂ meet: een NDIR (niet-dispersieve infrarood) CO₂-sensor. Kies niet voor sensoren die CO₂ “equivalent” of indirect meten
• Kalibratiemethode:
  • Het eenvoudigste en goedkoopste (geen labokosten voor kalibratie) is dat je kiest voor een sensor met een zelfkalibrerende functie die je ook eenvoudig manueel kan kalibreren zonder tussenkomst van een extern labo. Combinaties die automatisch kalibreren en indien nodig manueel, zijn inderdaad de beste en kunnen zeker overal gebruikt worden.
  • Op de stand "automatisch" gaan die toestellen zich automatisch kalibreren aan de lucht van het perfect geventileerd lokaal; de voorwaarde is wel dat het lokaal minstens 1 keer per week perfect geventileerd wordt, dit is zeker niet overal het geval.
  • Handiger is dat je de CO₂-meter op stand handmatig kalibreren kan zetten: dan hoef je maar 1 keer per jaar de CO₂​-meter te kalibreren aan de buitenlucht; Een jaarlijkse controle dus , zeker haalbaar. Check dit zeker voorafgaand aan de aankoop.
• Koop zeker geen CO₂​-meter die zeer regelmatig extern moet worden gekalibreerd door jezelf, de fabrikant of een extern labo. Meetbereik: tot 5000 ppm is noodzakelijk.
• Meetfout: maximaal 10 % meetfout in het bereik tot 2000 ppm.
• Best een draadloos / draagbaar type
  • Vaste toestellen op netvoeding beperken de flexibiliteit. Ze kunnen iets moeilijker op verschillende plaatsen in een lokaal of in verschillende lokalen geplaatst worden.
  • Draagbare toestellen: de batterijen moeten nu en dan vervangen worden maar het voordeel is dat men het toestel gemakkelijker op verschillende plaatsen of in verschillende lokalen kan plaatsen. Sommige toestellen kunnen zowel op een tafel als aan een muur bevestigd worden
• Display: men kan ervoor kiezen om dit niet, of net wél te laten zien aan alle aanwezigen in het lokaal.  Als men vreest voor “paniekreacties” is het wellicht beter om dit niet door iedereen te laten opvolgen maar bijvoorbeeld enkel door bepaalde verantwoordelijken en de preventieadviseur ! Meestal wordt de luchtkwaliteit als volgt aangeduid : Groen (CO₂: <900 ppm), Geel (CO₂: 900<<1500 ppm), Rood (CO₂: >1500 ppm). Zorg alleszins dat de interne grenswaarden (groen/geel/rood) instelbaar zijn.
• Alarm: zorg dat dit instelbaar is (aan/uit) bij overschrijding van de rode grenswaarde
• Kies voor een toestel met datalogging zodat je de waarden later kan uitlezen of online kan bekijken. Dit heeft als voordeel dat je eenvoudig het verloop van de CO₂-waarden gedurende een bepaalde periode kan visualiseren en interpreteren met behulp van bijvoorbeeld een ventilatiedagboek en dat je ook de invloed van bepaalde interventies (b.v. het openen van extra ramen of deuren) om de mate van luchtverversing te verbeteren, in kaart kan brengen. Deze optie kan wel handig zijn voor de preventie-adviseur om de ventilatie meer gedetailleerd in kaart te brengen. Toestellen met data-opslag kunnen duurder zijn dan toestellen zonder data-opslag. Voor het online bekijken van de waarden heb je een dataplatform nodig. Fabrikanten bieden dit soms aan, maar dan bestaat de kans dat je vastzit aan een systeem van die fabrikant. Vergeet niet te informeren of het apparaat de meetwaarden kan opslaan als er geen internetverbinding is. 
• Te vermijden bij datalogging: soms is dit enkel uitleesbaar met bepaalde software (meegeleverd door de fabrikant of te downloaden van de website van de fabrikant. Er is echter geen garantie dat deze software werkt op jouw pc en dat deze op lange termijn nog beschikbaar is.
• Kies je voor een systeem met loggen via het internet / wifi, zorg dan dat het doorsturen van data volgens veel gebruikte standaarden (bv MQTT) gebeurt, anders zit je vast aan het systeem van de leverancier.  
• Applicatie: Het eenvoudigste en veiligste zijn de toestellen die de waarden op een geheugenkaartje of in een app kunnen opslaan. Kies voor een gebruiksvriendelijke app voor mobiele telefoon of tablet zonder abonnementskosten. Zorg dat je de waarden kan importeren naar bijvoorbeeld Excel® om daar verder te bewerken. 

  • Let erop dat de CO2-gegevens gemakkelijk kunnen worden geëxporteerd in een Excel-tabel EN een Excel-grafiek. Sommige modellen groeperen bijvoorbeeld de gegevens over vochtigheid, temperatuur en CO₂ in eenzelfde tabel. Geef dus de voorkeur aan een duidelijke applicatie, die bijvoorbeeld de tijdsgegevens kan weergeven van de verontrustende gebeurtenissen (wat de CO₂-meting betreft). Dat kan nuttig zijn bij de "contact tracing".

• Zorg dat je meerdere sensoren kan monitoren via de app (en vraag naar het maximaal aantal via Bluetooth (dikwijls 10) of wifi (dikwijls > 10).
   

Hoe gebruik je een CO₂​-meter?

Kijk na of jouw meter correct meet.

Plaats het toestel in de buitenlucht of bij een open raam. De CO₂-concentratie in de buitenlucht ligt tussen de 400 en 500 ppm (in de stad hoger dan op het platteland). Meet jouw toestel een veel lagere waarde dan 400 ppm of een veel hogere waarde dan 500 ppm? Meld dit dan aan de leverancier. Jouw toestel moet misschien gekalibreerd worden.

Waar plaats je de CO₂-meter?

• Plaats de sensor zo veel mogelijk in het gebruikte gedeelte van de ruimte, op een tafel, een meubelstuk of eventueel op een muur.
• Adem niet uit vlakbij de sensor; dit kan de meting beïnvloeden.
• Zet de sensor niet naast een deur of een geopend raam, of bij de toevoer van het ventilatiesysteem en ook niet direct naast personen. Voorzie minstens 1,5 m afstand.

Dr. Mathieu VERSEE,
Arbeidsarts en wetenschappelijk directeur

Bronnen :

• Codex Welzijn op het Werk
• Keuze en gebruik van CO2-metersin de context van COVID-19, Task force Ventilatie, 16 april 2021