25 juni 2025

Digitale vermoeidheid op het werk: een gezonde invulling van digitaal werken

In onze moderne werkomgeving heeft de alomtegenwoordige integratie van informatie- en communicatietechnologieën (ICT) de werkomgevingen ingrijpend veranderd: schermen zijn tegenwoordig onmisbaar.

Van verpleegkundigen die patiëntendossiers bijwerken op de tablet; tot leerkrachten die lesgeven in hybride modus, en magazijnmedewerkers die bestelbonnen scannen: we maken voortdurend gebruik van digitale tools tijdens het werk.

Hoewel deze tools de efficiëntie en connectiviteit hebben verbeterd, kan het overmatig of onjuist gebruik ervan nadelige gevolgen hebben voor de gezondheid van werknemers, zoals informatievermoeidheid, visuele vermoeidheid door schermen en technostress. Deze fenomenen, die vaak met elkaar zijn verbonden, vormen grote uitdagingen voor bedrijven die zich zorgen maken over het welzijn van hun werknemers.

Uit een recente studie blijkt dat 60 % van de Belgische werknemers regelmatig last heeft van symptomen zoals concentratieproblemen, vermoeide ogen en stress als gevolg van overmatig schermgebruik.

Bij Cohezio stellen we vast dat dit probleem zich in elke sector anders manifesteert, maar overal even voelbaar is.

De volgende cijfers tonen een aanzienlijke blootstelling van de Belgische werknemers aan schermtijd en digitale informatieoverbelasting.

De 3 gezichten van digitale vermoeidheid

1. Informatievermoeidheid

Dit staat ook bekend als infobesitas en verwijst naar de toestand van mentale uitputting die veroorzaakt wordt door een overvloed aan te verwerken informatie. Dit fenomeen wordt nog verergerd door de proliferatie van digitale tools zoals instant messaging, e-mail en samenwerkingsplatforms. Werknemers worden overweldigd door een massa aan informatie uit verschillende bronnen, wat kan leiden tot verminderde concentratie, prikkelbaarheid en geheugenproblemen.

FOMO, of “fear of missing out”, speelt ook een rol. Dit is een gevoel van sociale angst dat voortkomt uit de perceptie dat anderen een verrijkende of bevredigende ervaring hebben waar jij niet aan deelneemt. Dit fenomeen wordt vaak versterkt door het gebruik van sociale netwerken en kan bijdragen aan de mentale en emotionele overbelasting in de context van digitaal werk.

Hoe kan je de tekenen van informatievermoeidheid herkennen?

De eerste tekenen kunnen subtiel zijn, maar wijzen op een verstoord evenwicht. Bijvoorbeeld:

– een gevoel van mentale verzadiging aan het einde van de dag,

– als het steeds moeilijker wordt om informatie te prioriteren of te filteren,

– een permanent gevoel van urgentie,

– verminderde motivatie,

– frequente vergeetachtigheid of desorganisatie,

– de neiging om uit te stellen of tijd te verspillen aan taken die geen prioriteit hebben.

Als deze signalen genegeerd worden, kunnen ze leiden tot een ernstiger verlies van cognitieve referentiepunten en een blijvende impact hebben op het concentratievermogen en de oordeelsbekwaamheid.

2. Technostress

Deze term verwijst naar de stress veroorzaakt door overmatig of onjuist gebruik van informatietechnologie.

Hoe kan je technostress herkennen?

Eventuele symptomen kunnen een beklemmend gevoel bij het gebruik van ICT, cognitieve overbelasting of een gevoel van incompetentie zijn wanneer je te maken hebt met t nieuwe technologieën.

Goed omgaan met cognitieve belasting is essentieel om de impact van informatieoverbelasting te verminderen. Je hersenen “op pauze zetten” is een efficiënte techniek om mentale vermoeidheid te verminderen en je energie te boosten. Deze pauze kan fysiek zijn, door weg te gaan van het scherm, of mentaal, door ontspanningsoefeningen te doen.

3. Visuele vermoeidheid door schermen

Visuele vermoeidheid door schermen wordt veroorzaakt door een langdurige blootstelling aan kunstlicht, vooral in lichtintensieve werkomgevingen. Het is een goed idee om bijvoorbeeld de 20-20-20-regel te gebruiken, die door experten wordt aanbevolen. Dit houdt in dat je elke 20 minuten 20 seconden naar iets kijkt dat 20 voet van je af staat (ongeveer 6 meter). Het is daarom aan te raden om elke 20 minuten recht te staan en te bewegen om vermoeide ogen te voorkomen.

Hoe kan je visuele vermoeidheid door schermen herkennen?
Dit wordt gekenmerkt door symptomen zoals:

– droge ogen

– wazig zicht

– hoofdpijn

– pijn rond de ogen.

Deze symptomen worden vaak waargenomen bij kantoorpersoneel dat lange uren voor een beeldscherm doorbrengt.

De vele gevolgen van digitale vermoeidheid

Tegenwoordig maakt een combinatie van verschillende factoren dit probleem acuter dan ooit. Terwijl we vroeger voornamelijk op één computer werkten, gebruiken we nu gemiddeld vier verschillende digitale tools per werkdag. De grens tussen werk en privé is vervaagd: 75 % van de werknemers blijft buiten de kantooruren hun werkmail checken. Bovendien verstoort licht van schermen 2 uur voor het slapengaan onze biologische klok, wat leidt tot slaapproblemen.

Daarnaast kan chronische blootstelling aan deze factoren leiden tot musculoskeletale aandoeningen, verhoogde psychosociale risico’s, verminderde werktevredenheid en verminderde betrokkenheid bij de organisatie.

Tot slot kan chronische stress leiden tot burn-out, met alle gevolgen van dien voor de algemene prestaties van het bedrijf. Het is ook belangrijk om op te merken dat de stress die gepaard gaat met een overdaad aan informatie de kwaliteit van de besluitvorming en de sociale interactie binnen teams kan verminderen, wat een directe impact heeft op de productiviteit.

De rol van werkgevers in preventie

Werkgevers spelen een cruciale rol bij de preventie van deze aandoeningen. Hier volgen enkele aanbevolen maatregelen:

Inrichting van de werkpost: Investeren in verstelbare werkposten die kunnen worden aangepast aan de individuele behoeften. Voor de juiste ergonomie zorgen door de hoogte van de beeldschermen aan te passen, voor comfortabele stoelen te zorgen en voor de juiste verlichting om vermoeide ogen te verminderen. Zelfs eenvoudige ingrepen, zoals het introduceren van planten in kantoren, kunnen gunstig zijn en stress met 15 % verminderen.

Regelmatige pauzes aanmoedigen: werknemers in staat stellen om zich even van schermen te verwijderen om vermoeide ogen tegen te gaan.
Technologische oplossingen aanmoedigen zoals het gebruik van de nachtmodus (geel licht in plaats van blauw licht na 19 – 20 uur) en software die meldingen groepeert in plaats van de gebruiker voortdurend te onderbreken.
Opleiding in efficiënt gebruik van ICT: opleidingen aanbieden in efficiënt beheer van digitale tools om technostress te verminderen en de productiviteit te verbeteren.
Verwachtingen toelichten: duidelijke richtlijnen opstellen voor het gebruik van technologie om een overvloed aan informatie en de daarmee gepaard gaande stress te vermijden. Dit houdt ook duidelijke afspraken in over bereikbaarheid, technologievrije periodes en deconnectie, om het evenwicht te bewaren.
De geestelijke gezondheid bevorderen: mentale gezondheidsprogramma’s opzetten om werknemers te helpen omgaan met digitale stress. Praktijken zoals meditatie, time management en ontspanningsoefeningen aanmoedigen kan deze aanpak helpen versterken.
Goed knowledge management (kennisbeheer) is essentieel om infobesitas te voorkomen. Probeer als werkgever alleen de relevante dingen te communiceren, en dat op een duidelijke manier. Communiceer geen overbodige dingen, anders worden werknemers onzeker en kunnen ze FOMO ontwikkelen.

Praktisch advies voor de werknemers

Als werknemer kan je ook een aantal dingen doen om digitale vermoeidheid tegen te gaan.

“7 snelle tips tegen digitale vermoeidheid”

Zorg ervoor dat je werkplek overdag goed verlicht is, zowel thuis als op het werk. Werken op een te helder scherm in een donkere kamer is een extra bron van vermoeidheid voor de ogen.
Doe overdag regelmatig oogoefeningen, zoals opzettelijk knipperen en in de verte kijken volgens de 20-20-20-regel (elke 20 minuten 20 seconden naar een voorwerp op 20 meter afstand kijken). Dit kan helpen om vermoeide ogen te verlichten.
Doe dagelijks buikademhalingsoefeningen (zie eerdere artikels). Buikademhaling stimuleert het ontspannende (parasympathische) zenuwstelsel en kan vermoeide hersengebieden en ogen tot rust brengen, wat goed is voor de slaap.
Gebruik in de 2 uur voor het slapen gaan altijd de nachtmodus (geel licht) om je biologische klok en je slaap niet te verstoren. Werk nooit op een computerscherm 2 uur voordat je naar bed gaat.
Zorg ervoor dat je scherm correct is geplaatst:
- Niet te hoog, want dan wordt de knipperreflex onderbroken en wordt het traanvocht minder goed verdeeld.
- Een kijkhoek van ongeveer 10 tot 15 graden naar beneden, de bovenkant van het scherm moet dus ongeveer op ooghoogte zijn.
- Respecteer de juiste volgorde van de beeldschermergonomie: stel eerst de hoogte van de stoel in (zodat je dijen horizontaal of licht naar beneden hellend zijn), pas dan indien mogelijk de hoogte van het bureau aan (zodat je ellebogen op bureauhoogte zijn) en stel ten slotte je beeldscherm in op de juiste hoogte.
- Voor mensen die een bril met degressieve glazen dragen en door het onderste deel van de glazen kijken: stel de bovenkant van het scherm nog lager in, bijvoorbeeld op kinhoogte, om te voorkomen dat je moet compenseren door je hoofd achterover te kantelen.

Beweeg regelmatig, bij voorkeur elke 20 minuten. Als je je werkplek niet kan verlaten, pas dan de 20-20-20 regel toe. Vermijd te lang zitten door korte, actieve pauzes te nemen: ga een glas water of een kop koffie halen, bel je collega’s al staand of ga met hen over het werk praten. Dit stimuleert verschillende delen van de hersenen en laat andere delen rusten. Zoveel mogelijk staan/je zittende levensstijl verminderen betekent dat je niet alleen oog- en informatievermoeidheid vermindert, maar ook het risico op een hele reeks ziekten, zoals hart- en vaatziekten (hoge bloeddruk, cholesterol), diabetes, musculoskeletale aandoeningen en zelfs sommige kankers.
Gun jezelf kleine offlinemomenten en deconnecteer: maak tijdens de lunch een wandeling zonder je telefoon of zet je apparaat in de ‘concentratie’-modus terwijl je belangrijke taken uitvoert.

Samen, voor digitale gezondheid

Bij Cohezio geloven we dat digitale vermoeidheid de gedeelde verantwoordelijkheid is van werkgevers en werknemers. Door samen te werken aan de sensibilisering en aan het ontwikkelen van praktische oplossingen, kunnen we een gezonde balans vinden in ons gebruik van schermen.

Wil je weten hoe jouw organisatie concrete actie kan ondernemen op dit gebied? Onze experts werken graag met jullie samen om een persoonlijke aanpak te ontwikkelen die is afgestemd op de specifieke behoeften van jouw sector en team.

Conclusie

Informatievermoeidheid, visuele vermoeidheid door schermen en technostress zijn hedendaagse uitdagingen die speciale aandacht vereisen van zowel werkgevers als werknemers.

Deze vermoeidheid is geen individueel probleem, het is een organisatorische uitdaging die een structurele aanpak vereist. Het uit zich op verschillende manieren in verschillende sectoren, maar het kernprobleem blijft hetzelfde: ons lichaam en onze geest zijn niet ontworpen om voortdurend aan digitale prikkels te worden blootgesteld.

De oplossing ligt in een combinatie van intelligente technologieën, ergonomische aanpassingen en vooral sensibilisering.

Werkgevers die investeren in concentratieblokken en in het creëren van een gezonde digitale cultuur, merken niet alleen dat hun teams gezonder zijn, ze behalen ook betere resultaten.

Werknemers die bewust omgaan met hun schermtijd hebben meer energie en plezier in hun werk.

Bij Cohezio geloven we dat kleine, consistente veranderingen een groot effect hebben. Of het nu gaat om de 20-20-20 regel, kantoorplanten of duidelijke afspraken over bereikbaarheid, elke stap telt. Het belangrijkste is om te beginnen, te proberen en vooral door te zetten.

Want één iets is zeker: digitale tools zullen niet uit onze werkomgeving verdwijnen. Maar als er één ding is dat we kunnen veranderen, is het de manier waarop we ze gebruiken. Laten we samen werken aan werkplekken waar technologie ten dienste staat van ons – en niet andersom.

Artikel geschreven in samenwerking met Dr. Mathieu Versée, Knowledge Manager & Arbeidsarts bij Cohezio