Verslaving en werk: waakzaamheid geboden

Wanneer een werknemer onder  invloed van alcohol of drugs is op de werkplaats of tijdens het thuiswerk, dan kan dit op verschillende vlakken gevolgen hebben:

• slechtere prestaties op het werk (zoals meer fouten, langere reactietijd, aandachts- en coördinatieproblemen)
• meer ziekteverzuim
• toegenomen risico op arbeidsongevallen en op de weg van en naar het werk, zowel qua frequentie als ernst
• voor de samenwerking tussen medewerkers: risico op conflicten, agressiviteit, moeilijke integratie, organisatieproblemen, …

Als werkgever dient u aandachtig te zijn voor dit soort problematiek. De codex over het welzijn op het werk vereist immers dat het werk wordt uitgevoerd onder correcte omstandigheden, zowel op het vlak van de veiligheid als van de gezondheid van de werknemer en zijn medewerkers.  Voor alle duidelijkheid: er is een probleem wanneer de werknemer bijvoorbeeld alcohol of drugs nuttigt op het werk, maar evengoed wanneer het gebruik van deze middelen in de vrije tijd het functioneren van de werknemer tijdens de werkuren beïnvloedt.

Wanneer men binnen de organisatie het probleem van het middelengebruik van een medewerker wil aankaarten, is het best dit te doen vanuit het uitgangspunt van diens werkprestaties en -relaties (het disfunctioneren daarvan). Dit houdt bovendien  in dat het misbruik van middelen op een gelijkaardige wijze behandeld wordt als elk ander probleem bij het functioneren, met schriftelijke feitenverslagen voor een grotere efficiëntie.

Het preventiebeleid rond alcohol en drugs volgt dus twee pistes:

• enerzijds moet dit beleid deel uitmaken van het globale beleid inzake gezondheid en veiligheid
• anderzijds moet het ook verankerd zijn in het algemene personeelsbeleid: medewerkers worden aangesproken op hun functioneren. Dit kan eventueel geformaliseerd worden in functionerings-, waarderings- en evaluatiegesprekken.

In dit kader werd de cao 100, die de werkgever opdraagt een preventiebeleid rond alcohol en drugs te voeren, opgesteld. Hoewel deze cao strikt genomen uitsluitend van toepassing is op private ondernemingen, neemt dit zeker niet weg dat ook publieke ondernemingen het als leidraad kunnen gebruiken.

De achterliggende filosofie is preventie, snelle signalering en het verhelpen van functioneringsproblemen te wijten aan alcohol en drugs.

1. Informatie en preventie. Het is belangrijk dat leidinggevenden en werknemers ingelicht worden over het preventiebeleid dat opgezet werd rond verslavingsproblematiek: welke regels en procedures gelden? Doel is het tijdig kunnen opsporen van problematische toestanden zodat men hier op gepaste wijze kan reageren.
2. Het opstellen van regels voor het personeel rond alcohol- en druggebruik, die opgenomen worden in het arbeidsreglement.  Deze regels stellen duidelijke grenzen die elkeen dient te respecteren. Dit om functioneringsproblemenals gevolg van dit soort gebruik te voorkomen.
3. Het opstellen van procedures die men dient te volgen bij vaststelling van functioneringsmoeilijkheden op het werk of veronachtzaming van de geldende regels. Wie doet de vaststelling? Hoe? Wie wordt op de hoogte gesteld? Welke opvolging is er?

Bijstand van de werknemer met een verslavingsprobleem. Naargelang het concrete geval kan men een beroep doen op de preventieadviseur-arbeidsarts, de preventieadviseur psychosociale aspecten, de vertrouwenspersoon, de personeelsdienst, …  Deze ondersteuning moet steeds met volledige waarborg van vertrouwelijkheid en respect voor de privacy geboden worden.

Verslavingsproblemen op het werk of daarbuiten zijn van alle tijden. Een mens kan een “drug”  maken van alles wat hem plezier oplevert of zijn spanningen vermindert, of het nu gaat om alcohol, tabak of andere substanties. Zelfs wanneer deze problematiek een kader krijgt in een welgerichte preventie-aanpak, blijft het nodig om deze aanpak aan een hernieuwde evaluatie te onderwerpen tegen de achtergrond van de huidige ongeziene pandemie die voor de werknemer twee belangrijke zaken heeft veranderd.

• Stress
  Werknemers krijgen in deze tijden in buitengewone mate te maken met stress in omgeving en samenleving, en bepaalde sectoren (zoals de gezondheidszorg) worden nog sterker getroffen dan anderen. Individuen hanteren verschillende copingstrategieën, en de ene strategie is al gezonder dan de andere… Het valt binnen de verwachtingen dat er een grotere aanleiding is om terug te grijpen naar psychoactieve middelen om angsten te kalmeren, in slaap te geraken of simpelweg om de toestand de baas te blijven. Het is mogelijk dat een groter aantal werknemers met deze problematiek te maken zal krijgen.
• Thuiswerken
  Het verplichte voltijdse telewerken dat maandenlang aan de orde was voor “kantoorwerk”  kan een ingrijpende impact hebben teweeggebracht, zeker als men bedenkt dat er tezelfdertijd soms ook andere verplichtingen golden (kinderen die thuisblijven, minder mogelijkheden om vrienden te zien, geen culturele uitstappen of festiviteiten, …). De combinatie van deze verschillende elementen hebben niet enkel een gevoel van isolement en zelfs  “ontmenselijking”  opgewekt bij sommigen. Het heeft soms ook de niet-naleving van regels rond verslavende middelen op het werk in de hand gewerkt.  Voor sommige werknemers bestond het risico dat zij thuis alcohol, medicatie of andere psychoactieve middelen zijn beginnen gebruiken tijdens de werkuren waar dit voorheen niet in dezelfde mate mogelijk was.

Met het oog op deze veranderde werkelijkheid en het verhoogde risico op verslavingen dat hiermee gepaard ging, is het van alle belang om het bestaande preventiebeleid eens terug te evalueren en indien nodig aan te passen, of om een geheel nieuw preventiebeleid op te zetten indien dit er nog niet was.

Cohezio kan u, in het bijzonder via de arbeidsarts of de preventieadviseur psychosociale aspecten, bijstaan bij de preventie van verslavingen, op verschillende manieren.

• Advies over de aanpak van deze problematiek op maat van uw onderneming.
• Analyse van psychosociale risico’s. Samenwerking rond het opstellen, evalueren en/of aanpassen van een preventiebeleid rond verslavingen in de onderneming.
• Opleiding van de hiërarchische lijn, HR, vertrouwenspersonen, personeel … over het opgezette preventiebeleid.
• Luisteren naar werknemers met problemen en hen ondersteunen
• Het coachen en begeleiden van leidinggevenden die moeilijkheden ondervinden met de aanpak van de problematiek op het terrein.

Aarzel niet om een beroep te doen op onze diensten!