Picto-Mental_Health Mentaal welzijn
Depressie
Neem contact op

Een potentieel traumatiserende gebeurtenis

Een schokkende of potentieel traumatiserende gebeurtenis wordt omschreven als “een gebeurtenis die buiten de normale dagelijkse en te verwachten gebeurtenissen valt”, zoals bijvoorbeeld “een brand in het bedrijf, agressie vanwege klanten, het plotse verlies van een collega al dan niet tijdens de werkuren,…” (Daeseleire, 2013). In welke mate iets als schokkend ervaren wordt, is erg persoonlijk en hangt af van verschillende factoren.

Het is eigen aan trauma’s die het gevolg zijn van intermenselijk geweld, zoals aanslagen, dat ze de banden tussen individuen aantasten. Wantrouwen en achterdocht steken de kop op. Bij de gebruikelijke symptomen van een trauma komt dus nog een verslechtering van de sociale relaties, wat schadelijk kan zijn voor de werking van de maatschappij in haar geheel.

Opvang na een schokkende of mogelijk traumatische gebeurtenis

1
De eerste 48 uren

Tijdens de eerste 48 uren na de gebeurtenis is het van uiterst belang is om als werkgever een praktische ondersteuning te bieden voor de getroffenen (rechtstreekse slachtoffers en omstaanders). De focus ligt hierbij vooral op de gevolgen van deze gebeurtenis voor de medewerkers en hoe de werkgever kan helpen om deze gevolgen mee te dragen. Welke steun kan er geboden worden door de organisatie aan de betrokkenen (vb. eerste hulpverlening, het verwittigen van de partner, regelen van vervoer, mensen helpen om de dag door te komen…)?

2
Volgende fase

In een volgende fase is een opvolging en ondersteuning vanuit de organisatie voor de betrokkenen een must. In de praktijk merken we dat een contact dat uitgaat van personen binnen de organisatie, die het nodige vertrouwen uitdragen, als erg positief wordt ervaren in het verwerkingsproces.

Het bieden van begrip en erkenning en het tonen van menselijke en oprechte betrokkenheid zijn cruciale elementen in deze fase. Het al te snel grijpen naar gespecialiseerde hulpverlening, vb. vanuit een gevoel van gebrek aan expertise, angst of onwetendheid, is in veel gevallen een onnodige actie. De betrokkenen hebben vooral nood aan een ‘natuurlijke’ steun en een geruststelling over hun reacties op deze gebeurtenis.

3
Interne opvang en nazorg

Bij het voorzien van een goede interne opvang en nazorg, is de voorwaarde dat je als werkgever al op voorhand bepaalt op welke manier dit zou kunnen georganiseerd worden in de onderneming. Hoe zal dit ingebed worden in de bedrijfscultuur? Wie zullen de sleutelfiguren zijn die instaan voor bepaalde deelaspecten van het proces? Het is van belang de verschillende actoren te voorzien van de nodige opleiding en begeleiding in hun rol.

Stress, psychotrauma en post-traumatische stress

Iemand die wordt geconfronteerd met een mogelijk traumatiserende gebeurtenis, kan op verschillende manieren reageren, afhankelijk van de aard van de gebeurtenis en de graad van nabijheid, maar ook van de persoonlijkheid en het verleden van het slachtoffer.

Stress

De meest voor de hand liggende en meest bekende reactie is uiteraard stress. Stress kan men omschrijven als een standaard fysiologische alarm- en verdedigingsreactie van het organisme wanneer het wordt geconfronteerd met agressie. Voor gewone mensen is een situatie enkel echt stresserend als ze ook zo wordt ervaren. Individuen die in meerdere of mindere mate worden blootgesteld aan stress, zullen gebruik maken van aanpassingsstrategieën om ermee om te gaan.

Psychotrauma

De term “psychotrauma” verwijst naar de gevolgen voor heel het organisme van een schokkende ervaring. Bij een psychotrauma heeft er een grote overschrijding van psychische grenzen plaatsgevonden. Het stelt het slachtoffer bloot aan een syndroom van traumatische herhaling: een vroegere gebeurtenis treedt terug op de voorgrond en krijgt opnieuw een plaats in het leven van de persoon, in het licht van de huidige situatie. De persoon leeft in een permanente staat van alarm ten opzichte van een innerlijk gevaar van dezelfde orde als de traumatische herinnering.

Posttraumatische stresssyndroom

Het posttraumatische stresssyndroom is een ernstige angststoornis, ontstaan door een traumatische gebeurtenis, waarbij het individu zich eventueel in een levensbedreigende situatie bevond. De rechtstreekse slachtoffers van de gebeurtenis of de getuigen van een ramp worden er het vaakst door getroffen. De belangrijkste symptomen zijn: slapeloosheid, nachtmerries, prikkelbaarheid, isolement, woede, angst, soms geweld of verslaving en depressie.

De symptomen die het gevolg zijn van een traumatische gebeurtenis, kunnen zich laten voelen gedurende verschillende dagen, weken of zelfs maanden. In dat laatste geval spreken we van chronische posttraumatische stress.

Hoe herken je een mogelijk getraumatiseerde persoon ?

De volgende symptomen moeten in de maanden na de gebeurtenis je aandacht trekken.

  • Lichamelijke symptomen: de persoon heeft slaapproblemen, is vermoeid of zelfs uitgeput. Zijn schrikreacties zijn overdreven en hij heeft een verhoogde behoefte aan het gebruik van alcohol, tabak, koffie of andere middelen.
  • Mentale symptomen: de persoon klaagt over flashbacks, heeft last van geheugenverlies, is ongewoon onaandachtig en verstrooid, is bij momenten “afwezig” en maakt ongewone fouten in zijn werk.
  • Emotionele symptomen: de persoon heeft de neiging zich te isoleren, zich terug te trekken uit bepaalde taken of opdrachten. De persoon kan ontmoedigd raken, woede of wrok koesteren. Hij voelt zich onveilig en raakt emotioneel afgestompt.

 

Dergelijke reacties zijn normaal na een dramatische gebeurtenis, maar aangenaam zijn ze niet. Ze hebben een verschillende impact op mensen, afhankelijk van hun karakter en van wat ze vroeger al hebben meegemaakt. Het is vaak belangrijk om te weten dat mensen die in het verleden al het slachtoffer zijn geweest van geweld (waar je misschien niets van weet), over het algemeen veel meer aangedaan zijn door de huidige gebeurtenissen.

Bij de meeste personen zullen deze normale reacties in de loop van de volgende weken verminderen. Toch bestaat het risico dat de reacties heviger worden met gevolgen voor familiebanden en werkrelaties. Aangepaste zorg en een rustperiode kunnen noodzakelijk zijn.

Wat kan je doen om een kennis of collega te steunen die een mogelijk traumatische of schokkende gebeurtenis heeft meegemaakt?

  • Je hoeft geen psycholoog te zijn om je nuttig te maken en menselijkheid te tonen. Je bewijst je steun niet door van bij het begin door te verwijzen naar professionele hulpverlening. Je oprechte betrokkenheid heeft al veel effect. Stel je menselijk op, dichtbij de persoon, blijf jezelf en maak gebruik van de volgende tips.
  • Wacht niet tot je om hulp wordt gevraagd. Bied zelf hulp aan!
  • Trek er de nodige tijd voor uit om echt naar iemand te luisteren.
  • Neem de gebeurtenissen en de reacties erop serieus. Bagatelliseer niet.
  • Laat mensen hun emoties en vragen uitdrukken zonder erover te oordelen, en zonder hen ertoe te dwingen.
  • Bied je hulp aan voor concrete opdrachten en materiële kwesties.
  • Stel professionele hulp voor wanneer dit nodig lijkt.
  • Vraag zelf om hulp als je je overweldigd voelt door de ontwikkelingen of als je vragen hebt. Je oprechte interesse zal zeker op prijs worden gesteld, maar ken ook je eigen grenzen.

Bronnen

  • “Opvang en nazorg na schokkende gebeurtenissen in de werksituatie” Tine Daeseleire in: Veiligheidsnieuws nr 180 (2013) p 10-14.

Ondersteuning door Cohezio

Help uw werknemers om te gaan met schokkende (potentieel traumatische) gebeurtenissen op het werk. Ons psychosociale departement kan u begeleiden bij:

  • Psychologische ondersteuning via een individuele en/of collectieve debriefing voor de betrokken werknemers
  • Het ontwikkelen van procedures rond omgaan met schokkende en potentieel traumatische gebeurtenissen
  • Het ter beschikking stellen van sensibiliseringsmateriaal (brochure, affiche, enz.)
  • Opleiding van de hiërarchische lijn om met dit soort gebeurtenissen om te gaan
  • Opleiding en intervisie voor eerstelijnshulpverleners

Contact

Aarzel niet om vrijblijvend contact op te nemen met een preventieadviseur psychosociale aspecten van Cohezio voor advies of voor het maken van een afspraak. Dat kan via e-mail naar fos@cohezio.be of telefonisch via +32 (0)2 533 74 44 (maandag tot vrijdag van 8u tot 17u).

E-mail arrow-white