Maskers: voorkom stem- en keelklachten

Soms heeft de drager van een mondmasker de neiging om luider te praten omdat men denkt dat men minder verstaanbaar is. Maar niets is minder waar. Door luider te praten forceer je alleen maar je stembanden, en dat is nefast. 

Hierbij enkele tips hoe je verstaanbaar kan praten met een mondmasker zonder je stem te belasten.

Overcompenseren

Het mondmasker brengt twee problemen met zich mee. Ten eerste denken we dat we niet verstaanbaar zijn. Ten tweede hebben we geen gezichtsmimiek. Die combinatie geeft ons het gevoel dat we moeten compenseren. Het grote gevaar is dat je luider gaat praten en dat heeft ook gevolgen.

Mensen die luider praten, praten vaak hoger en dat is niet gezond voor je stem. Een ander gevaar is dat mensen meer willen articuleren. Dat gebeurt vaak op de foute manier waardoor er te veel keelspanning ontstaat. 

Je zal zien dat de meeste tips veel weg hebben van advies dat artsen en trainers geven rondom voorkomen van sportblessures. Het stemorgaan kan je dan ook beschouwen als spieren, pezen of ligamenten. Dit is een geheugensteun om blessures te voorkomen: opwarmen, voldoende water drinken, manier van bewegen aanpassen, snelheid aanpassen, pauzes inlassen.

Tips om stem- en keelklachten te voorkomen én toch verstaanbaar te klinken

• Ga er in eerste instantie vanuit dat je wél verstaanbaar bent. Vertrouw daarop: je bent verstaanbaar met een mondmasker
• Praat trager dan je anders doet, en neem kleine micropauzes om rustig te ademen. Daarmee vergroot je de verstaanbaarheid
• Articuleer goed zonder grotere mondbewegingen te maken. Dat doe je door je medeklinkers duidelijk uit te spreken
• Drink voldoende water
• Moet je veel praten met een mondmasker op? Dan kan je best even je stembanden opwarmen. Dat kan je doen door te zoemen of met je lippen te trillen
• Voor de leerkrachten : Deel je lessen zodanig in dat stempauzes ingelast kunnen worden

Het masker correct uitdoen

Wil je toch even je masker afzetten om te praten ?

Masker afzetten kan op deze correcte manier:

• Als je je masker afzet, wees dan zeker dat je anderen niet kan besmetten. De druppeltjes gaan meestal niet verder dan 1,5 meter bij praten, maar zeg nooit nooit.
• Zorg dus voor een voldoende afstand tot het publiek !
• Verlucht het lokaal voldoende (de ramen minstens 5 minuten aan het begin van elk lesuur openzetten).
• Je moet een gebruikt masker steeds als een mogelijke besmettingsbron beschouwen. Een masker correct afzetten doe je zo:
• Handen wassen of ontsmetten, om masker en gezicht niet te besmetten
• Bij de lintjes vast nemen, niet aan het masker zelf, om af te nemen. Raak het gezicht niet aan.
• Leg het masker in een afwasbaar bakje, elke dag te wassen, steeds met de buitenkant naar beneden. Bakje op een “druppelvrije” plaats > 1,5 meter van anderen opstellen, of bedekken met een deksel. Maar niet hermetisch afsluiten, het masker kan best verluchten.
• Handen wassen of ontsmetten, vermijden om aan je gezicht te komen.
• Een masker dat je langdurig draagt laten zakken onder de mond of aan de hals is tegenaangewezen, immers vooral als je praat, kan je je masker gaan besmetten. Je hals kan ook besmet zijn door druppels van anderen. Men moet zeker vermijden dat virussen op het  masker (vooral de binnenkant, maar evenzeer aan de buitenkant) geraken. Om even te drinken kan dit wel, om te eten is het wellicht beter om het masker volledig af te zetten, volgens beschreven methode. Als je het masker even laat zakken, gelieve eerst je handen ontsmetten, laat je masker zakken enkel via de lintjes, liefst handen ontsmetten, terug naar boven positioneren enkel via de lintjes.
• Ten allen tijde het masker terug opzetten van zodra de afstandsregel van 1,5 meter niet kan gerespecteerd worden.

Bernadette Timmermans , M.Sc.
Logopedie - Audiologie
Docent Radio – Ritcs, School of Arts (Erasmus Hogeschool Brussel)
TTK/Master Journalistiek - IDLO/stempreventie - VUB
Stemcoach VRT

Dr. Mathieu Versée
Arbeidsarts – Wetenschappelijk Directeur
Cohezio