Moet je als werkgever steunzolen in veiligheidsschoenen terugbetalen?
Wetgeving 23 mei 2023

Moet je als werkgever steunzolen in veiligheidsschoenen terugbetalen?

Ben je als werkgever verplicht om tussen te komen in de aankoop van steunzolen wanneer een werknemer deze moet dragen in veiligheidsschoenen? Het antwoord is genuanceerd. Strikt genomen is dit geen expliciet genoemde wettelijke verplichting, maar toch is het  als werkgever sterk aanbevolen om hierin tegemoet te komen. In het artikel hieronder leggen we uit waarom.

Inhoud 

Geen strikte verplichting 

Als je strikt naar de wettelijke bepalingen kijkt, is er op het eerste gezicht geen dergelijke verplichting. De Codex over welzijn op het werk legt de werkgever op persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) te verstrekken aan zijn werknemers. Veiligheidsschoenen zijn PBM’s, maar steunzolen op zich zijn dat niet. Toch zijn er verschillende argumenten te vinden in de Codex Welzijn die een tegemoetkoming zouden kunnen motiveren. 

Rekening houden met lichamelijk gebrek en met ergonomie

Dezelfde Cdex verplicht een werkgever om rekening te houden met lichamelijk gebrek en met ergonomie:

  • De werkgever moet bij de aankoop van PBM rekening houden met “personen die een handicap of een lichamelijk gebrek hebben zodat bijvoorbeeld rekening gehouden wordt met de noodzaak (…) orthopedische schoenen te dragen” (Codex, art IX.2.10)
  • Ook dienen PBM voldoende comfortabel en ergonomisch te zijn. Immers de wetgeving schrijft voor dat PBM “…afgestemd zijn op de vereisten met betrekking tot de ergonomie, het comfort en de gezondheid van de werknemer” en “na de nodige afstelling geschikt zijn voor de drager.” (Codex, art IX.2-9)

De Codex is heel duidelijk wat betreft orthopedische veiligheidsschoenen: bij een ernstig gebrek, bijvoorbeeld na “vastzetten” van het enkelgewricht na een zware enkelbreuk, zullen orthopedische schoenen noodzakelijk zijn. Voor lichte gebreken en steunzolen spreekt de Codex echter niet over een noodzaak.

Er is wel een expliciete wettelijke verplichting om veiligheidsschoenen aan te bieden die voldoende afgestemd zijn op de vereisten met betrekking tot de ergonomie, het comfort en de gezondheid van de werknemer.

Rekening houden met de veiligheidseisen

De Codex (Art. IX.2-9) zegt ook dat ieder PBM in elk geval geschikt moet zijn om risico’s te voorkomen, zonder zelf een verhoogd risico in te houden. En daar knelt nu net het schoentje: steunzolen kunnen soms ook de veiligheid van de veiligheidsschoen aantasten.

We beschreven eerder de nieuwe norm EN ISO 20345:2022 in onze Actuascan van mei 2022. Deze nieuwe norm – in het bijzonder maar niet-limitatief rubrieken 8.2, 8.3 en bijlage A  – beschrijft welke problemen kunnen ontstaan en waarmee men rekening moet houden wanneer werknemers hun eigen steunzolen (“customized insocks”) aanbrengen in de veiligheidsschoen:

  • De voet zou minder beschermd kunnen zijn als er een zwaar voorwerp op valt doordat de tenen dichter bij de beschermde tip komen.  
  • Steunzolen die niet goed passen in de veiligheidsschoen, zouden de werknemer minder stabiel kunnen maken. Volgens de norm moet het aanpassen van de zool dus “live” door de werknemer en podoloog getest worden.  
  • De antistatische of juist partieel geleidende eigenschappen van de schoen mogen niet veranderen door gebruik van een steunzool. Een foute steunzool kan wat dat betreft te rap verslijten, te snel of te lang vochtig blijven, …waardoor de werknemer een verhoogd risico op elektrische schokken zou lopen, of omgekeerd sneller statische elektriciteit (vonken) zou kunnen veroorzaken bij bijvoorbeeld werken met ontvlambare vloeistoffen.
  • De norm staat toe dat een steunzool een opening van maximaal zes vierkante centimeter laat voor werknemers die lijden aan een hardnekkig hielspoor, op voorwaarde dat de beschermende eigenschappen van de veiligheidsschoen niet verloren gaan.

Een steunzool zou in zeldzame gevallen de letsels door een arbeidsongeval kunnen verergeren of zelfs mede de oorzaak kunnen zijn van het arbeidsongeval.

Advies van Cohezio

Breed gamma aan veiligheidsschoenen

Er is een expliciete wettelijke verplichting om veiligheidsschoenen aan te bieden die voldoende afgestemd zijn op de vereisten met betrekking tot de ergonomie, het comfort, de gezondheid en de veiligheid van de werknemer. Het is dus aangewezen om aan de werknemers een breed gamma aan veiligheidsschoenen aan te bieden. Soms zullen de werknemers dan zelfs geen steunzolen nodig hebben. De keuzemogelijkheid verhoogt ook de motivatie om de veiligheidsschoenen effectief te dragen.

Gespecialiseerde steunzolen

Een mogelijke oplossing voor de problemen met betrekking tot de ergonomie, het comfort en de veiligheid zijn gespecialiseerde steunzolen aangepast aan de veiligheidsschoen en de gebruiker. Er bestaan gespecialiseerde podologische firma’s die steunzolen vervaardigen speciaal voor veiligheidsschoenen en aangepast aan de specifieke gebruiker. Zij houden rekening met de technische eigenschappen van de schoen, gaan desnoods in dialoog met de fabrikant, en vervaardigen een steunzool die de beschermende eigenschappen van de schoen bewaren. Een absolute voorwaarde is dat de werknemer effectief de veiligheidsschoen mee brengt naar de podologische firma bij opmeting van de steunzolen, en dat nadien een test gebeurt.  

De federatie van leveranciers van PBM in België, Febelsafe, heeft in samenwerking met Co-Prev (de vereniging van externe diensten), podologen en orthopedisten een dossier opgemaakt over dit onderwerp met een overzicht van dienstverleners die zulke aangepaste zolen aanbieden. Deze lijst is niet limitatief. We raden aan om beroep te doen op podologische firma’s met ervaring en professionaliteit op dit vlak. Het is duidelijk dat de bovenstaande elektrische en brandrisico’s niet meteen zaken zijn waarmee een podoloog standaard vertrouwd is.

Voordelen voor de werkgever bij de terugbetaling van steunzolen

  • Goed zorgen voor je personeel werkt motiverend.
  • Aangepaste steunzolen kunnen ervoor zorgen dat de veiligheidsschoenen minder snel verslijten.
  • Steunzolen zijn goedkoper dan orthopedische schoenen.
  • Indien er toch een ernstig arbeidsongeval gebeurt, ben je als werkgever zeker dat je wettelijk in orde bent, op voorwaarde dat je met gespecialiseerde firma’s en volgens een arbeidsgeneeskundige procedure werkt.

Oneigenlijk gebruik voorkomen

Een niet geheel onterechte vrees van werkgevers is dat de steunzolen die zij meefinancieren vooral privé gebruikt worden. Mogelijke oplossingen daarvoor worden best besproken in het comité voor preventie en bescherming en opgenomen in het arbeidsreglement:

  • een billijk maximum bedrag van terugbetaling vastleggen
  • eventueel (vrijblijvend) een factuur opvragen waaruit blijkt dat voor privégebruik eigen steunzolen werden gekocht,…
  • arbeidsgeneeskundige procedure: gespecialiseerde steunzolen enkel toestaan mits voorafgaand attest van een arts-specialist en goedkeuring van de arbeidsarts
  • vragen dat de steunzolen steeds in de veiligheidsschoen op het werk blijven
  • een minimumtermijn voor vervanging inbouwen, bv. elke twee jaar.

Conclusie

Steunzolen zijn geen persoonlijk beschermingsmiddel (PBM). Er is voor de werkgever geen expliciet genoemde wettelijke verplichting voor financiële tussenkomst voor steunzolen in veiligheidsschoenen, maar het is sterk aanbevolen om dit wel te doen.

Er is wel een expliciete wettelijke verplichting om veiligheidsschoenen aan te bieden die voldoende afgestemd zijn op de vereisten met betrekking tot de ergonomie, het comfort, de gezondheid en de veiligheid van de werknemer. Het is dus aangewezen om aan de werknemers een breed gamma aan veiligheidsschoenen aan te bieden. Soms zullen werknemers dan geen steunzolen aanvragen.

Indien je als werkgever beslist om steunzolen te financieren voor je werknemers, dan moet je volgens norm EN ISO 20345:2022 beroep op gespecialiseerde podologische firma’s met ervaring.